كلمه 93:

متن حديث :
من لان عوده كثفت اغصانه.267
ترجمه :
كسيكه نرم باشد چوب درخت او پر برگ باشد شاخهاى او.
يعنى كسيكه نرم باشد طبيعت او و خوش خلق و لين القول باشد همه كس با او الفت و محبت گيرد پس محبين و اعوان او بسيار شود.
قال الله تعالى: و لو كنت فظاً غليظ القلب لانفضوا من حولك‏.268
و سبب نرمى چوب درخت تازگى و پر آبى اوست و شاداب بودن درخت سبب فربهى شاخه و پر برگ شدن او است بخلاف آنكه يبوست بر او غلبه كند كه برگش كم ميشود و اگر برگى باقيماند اتصالش سست است بنحويكه باندك بادى از او بريزد و شاخها مهزول شود انسان نيز چنين است هر كس كه يبوست و سودا بر او غلبه كرده لاغر و نحيف و كم دوست ميباشد بخلاف مرطوبى و بلغمى مزاج.
و فى معنى كلامه عليه السلام قوله: من لانت كلمته و جبت محبته.269
وقوله قلوب الرجال و حشية فمن تالفها اقبلت عليه.270
و قوله ايضاً من لان استمال و من قسانفر و ما استعبد الحر بمثل الاحسان.271
معنى فقره اول هر كه نرم شده كلمه او واجب است محبت او.
معنى فقره دوم دلهاى مردم وحشى است پس كسيكه خو گرفت و دوستى كرد با آن روى ميكند بر آن.
معنى فقره سوم هر كه نرم شد ميل داد مردم را بسوى خود و كسيكه سخت دل شد نفرت داد مردم را از خود و هيچ چيز بنده نميكند آزاد را بمثل احسان با او272 پس ايعزيز با دوست و دشمن طريقه احسان پيش گير كه دوستان را مهر و محبت بيفزايد و دشمنان را عدوات كم شود.
قال رسول الله صلى الله عليه و آله: انكم لن تسعوا الناس باموالكم تسعوهم بالخلاقكم.273
يعنى رسولخدا صلى الله عليه و آله با خويشان خود از آل عبدالمطب فرمود كه شما توسعه نميدهيد مردم را باموال خود پس توسعه دهيد ايشان را باخلاق خود.
و قال اميرالمؤمنين (عليه السلام) البشاشة حبالة المودة.274
يعنى اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: خوشروئى دام مودت است.

از اين نامورتر محلى مجوىبدوزخ برد مرد را خوى زشت   كه خوانند خلقت پسنديده خوىكه اخلاق نيك آمده است از بهشت

روى الحسن عن الحسن عن الحسن ان احسن الحسن الخلق الحسن.275
يعنى روايتكرده حسن بن عرفه از حسن بصرى از امام حسن مجتبى عليه السلام كه بهترين حسنها خلق نيكو است.

پاورقی

267) نهج البلاغه ص 1183 حكمت 205.
268) سوره آل عمران آيه 159.
ترجمه: اى پيامبر اگر تندخو و سخت دل بودى از دورت پراكنده مى‏شدند.
269) غررالحكم چاپ نجف ص 268.
270) نهج البلاغه ص 1111 حكمت 47.
271) -
272) يا: بنده نمى‏شود مرد آزاد به هيچ چيز مانند احسان (شعرانى).
273) بحارالانوار 77/166.
274) نهج البلاغه ص 1090 حكمت 5.
275) خصال صدوق باب اول حديث شماره 102.