اشکالات پيرامون واژه مولي- ولي

چرا پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در روز غدير براى اعلام جانشينى حضرت على عليه السلام از لغت «ولى» استفاده كرده ‏اند كه به نظر مى ‏رسد اين كلمه معنايى دو پهلو داشته باشد؟ كلمه «ولى» بيشترين استعمالش در مسأله جانشينى است و تنها در موارد خاصّى به دوستى معنا مى ‏شود. گذشته از اين مطلب، با قرائن و شواهدى كه در اصل ماجراى غدير وجود دارد نمى ‏توان ولى را به معناى دوستى گرفت، مگر عاقلى مى ‏پذيرد كه در آن شرايط حسّاس رسول خدا مردم را در آن اوضاع جمع كنند و بگويند على دوست من است!
بعضي از كساني كه صدور حديث از پيامبر را پذيرفته اند اشكال كرده اند كه اين حديث دلالت بر ولايت و خلافت علي، عليه السلام، ندارد؛ زيرا كلمه مولي معاني مختلفي دارد( مرحوم علاّمه اميني در كتاب شريف «الغدير» حدود 27 معنا براي كلمه «مولي» ذكر كرده است. ر.ك: الغدير، ج1، ص362. ) كه از جمله مي توان به موارد زير اشاره كرد:  1ـ اولي؛ مانند: «مأواكم النّار هي مولاكم»؛ سوره حديد (57)، آيه 15.
شاهد دیگر بر این که مقصود از من کنت مولاه فعلی مولاه در حدیث غدیر مربوط به محبت ورزی با علی علیه السلام است نه امامت او، جمله اللهم وال من والاه و عاد من عاداه است که هر چند در صحت آن تردید و اختلاف شده است، ولی با فرض قبول آن، با معنای محبت مناسبت دارد نه با معنای امامت، زیرا اگر مقصود امامت بود مناسب بود گفته شود: اللهم وال من أطاعه و عاد من عصاه. ( حوارات عقلیة مع الطائفة الشیعة الثنا عشریة فی الاصول، /11-13، 1428ه.ق)
   در هیچ جای قرآن نگفته که رسول شما مولای شماست. رسول فقط بشیر و نذیر است و مولای شما فقط خداست و کلمه ولی در قرآن برابر است با دوست و سرپرست. پس من کنت مولاه به معنی دوست است. چرا پیامبر(صلی الله علیه و آله) نفرمود وصی یا خلیفه یا جانشین؟ آنجا که قرآن فرموده رسول فقط بشير و نذير است، سخن از حدود وظايف رسالت در قبال هدايت مردم است و درمقام بيان حدود ولايت ايشان نيست. بلکه ولايت ايشان را در آيات ديگر مطرح و اثبات نموده است.  
أولیأولی قبلاً بايد توجه نمود كه لفظ «مولي» در قرآن به معني «أَولی» و «ولي» به كار رفته است، مانند:  «فَاليَوم لايُؤخذ مِنكم فِديَه و لا مِنَ الَّذينَ كَفروا مأْواكُمُ النّارُ هِيَ مولاكمْ وَ بئْسَ الْمَصير» حديد/15 [امروز (روز رستاخيز) از شما و نيز از افرادي كه كفر ورزيده اند هيچ فديه و عوضي پذيرفته نمي شود، جايگاه شما آتش است و آن براي شما اولي و سزاوار است و چه بازگشتگاه بدي است. 
فخر رازى  پس از نقل معناى «أوْلى» و شايسته تر از گروهى، مى گويد: ((خداى تعالى مى فرمايد: (مَأْواکُمُ النَّارُ هِىَ مَوْلاکُمْ وَبِئسَ الْمَصير)(1)( وجايگاهتان آتش است و همان سرپرستتان مى باشد; و چه بد جايگاهى است!)، و درباره معنى واژه «مولى» چند ديدگاه وجود دارد: