آيت اللّه محمد نهاوندى

يكى از قرآن پژوهان سده اخير، مرحوم حاج شيخ محمد نهاوندى رحمة اللّه عليه است. وى در پانزدهم رجب سال 1291 ه- ق در نجف اشرف در خانواده روحانى متولد شد. در سن چهار سالگى همراه پدرش براى زيارت به مشهد مقدس مشرف شد و پس از بازگشت، در تهران اقامت گزيد. وى در سال 1303 پدر ارجمند خود را از دست داد و تحت سرپرستى برادر بزرگوار و دانشمند خويش مرحوم حاج شيخ محمد حسن نهاوندى قرار گرفت.

فقه، اصول و حكمت را نزد برادر خود و علماى تهران به پايان رسانيد و آن گاه در سال 1317 به همراه برادر محترمش تهران را به مقصد مشهد مقدس ترك كرد و در اين مكان مقدس از بزرگانى همچون شيخ اسماعيل ترشيزى و مير سيد على حائرى و حاج شيخ حسنعلى تهرانى بهره كافى برد و در همان ايّام، اجتهاد ايشان مورد گواهى اساتيد بزرگوارشان قرار گرفت.

سپس در سال 1324 به قصد ادامه و تكميل تحصيلات خود به عراق مهاجرت نمود. ابتدا در كربلا از محضر آيت الله سيد اسماعيل صدر و پس از رفتن به نجف اشرف دروس فقه و اصول را در محضر پر فيض آيات عظام: سيد محمد كاظم يزدى، آخوند ملا محمد كاظم خراسانى و حاج ميرزا حسين حاج ميرزا خليل به كمال رساند. در اخلاق، از شاگردان مرحوم آخوند ملا حسينقلى همدانى به شمار مى‏رود، مدتى را هم در سامرا از درس آيت الله محمد تقى شيرازى بهره برد.

در سال 1330 پس از شنيدن خبر كسالت و سكته برادر گرانقدرش به مشهد مقدس بازگشت و در آنجا رحل اقامت افكند و مشغول تدريس و تاليف شد.

ويژگيهاى اخلاقى‏
بى شك يكى از صفات برجسته هر مسلمان تواضع اوست و چه زيبا است اگر اين صفت در عالم دينى تبلور يابد. مرحوم نهاوندى از آن دسته عالمانى بود كه از تواضع و فروتنى بسيار برخوردار و در همين حال فردى زنده دل، با نشاط و داراى طبعى لطيف بود و نسبت به اهل علم به ويژه نسبت به سادات، احترام فوق العاده‏اى مى‏ گذاشت.

در ميدان بحث، شخصى جسور و در برخورد با افراد بسيار ملايم و آرام بود. زندگى بسيار ساده و بى آلايش داشت، بدون هيچ گونه تمايلى به ماديات و جنبه‏ هاى فريبنده زندگى، در كمال قناعت مى‏زيست. آنچه پس از فوت ايشان باقى مانده بود، خود دليل و گواهى بر اين مدعا است.

حفظ تمامى قرآن يكى ديگر از ويژگيهاى آن مرحوم به شمار مى‏رود كه با عنايت به اينكه نامبرده مفسرى گرانقدر است، ارزش اين امر روشن‏تر مى‏گردد. شخصيت و ويژگى‏هاى اخلاقى ايشان مورد توجه و تمجيد و تحسين همگان بود.

وى در سال 1371 هجرى قمرى و در سن 79 سالگى در حال اشتغال به عبادت، دار فانى را وداع گفت و به جوار حق پيوست و در دارالضيافة حرم مطهر حضرت امام رضا عليه السّلام به خاك سپرده شد. روحش شاد.

تاليفات‏
مرحوم نهاوندى در زندگى عاشق مطالعه و تحقيق بود به گونه‏اى كه اكثر وقت خود را به مطالعه و تحقيق و تاليف مى‏گذراند كه نتيجه‏اش آثار گرانسنگ بر جاى مانده از آن بزرگوار است. از آن جمله ضياء الابصار فى مباحث الخيار؛ سراج النهج فى مسايل العمرة و الحج؛ ديوان اشعار؛ حاشيه بر كتاب صلاة مرحوم حايرى؛ نفحات الرحمن فى تفسير القرآن و تبيين الفرقان كه مهم‏ترين آنها به حساب مى‏آيد. اين تاليف گرانقدر در يك آتش سوزى از بين مى‏ رود و سپس مرحوم نهاوندى با تلاشى دوباره و عزمى راسخ به تاليف مجدد آن مى ‏پردازد.

آيت اللّه مرواريد يكى از معاصران مرحوم نهاوندى از كتاب ديگرى به نام« سبع فى سبع» ياد مى‏ كنند كه گويا درباره خيارات است و نيز متذكر مى‏ گردند كه مرحوم نهاوندى شخصيت برجسته و فقيهى بزرگوار و كاملا مورد اعتماد مرحوم حاج آقا حسين قمى( ره) بود. تا آنجا كه توسط ايشان مرجعى براى حل مشكلات مردم قرار گرفته بود و پس از برخوردى كه از ناحيه حكومت وقت نسبت به ايشان صورت گرفت به تهران عزيمت كرد و تفسير گرانسنگ خود را به رشته تحرير درآورد.