آیه 3، سوره مائده: خلاصة المنهج

خلاصة المنهج، ج‏1 ، ص  368   

الْيَوْمَ‏ امروز كه اين آيه نازل شده در باب تحريم افعال قبيحه كفار يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا نااميد شدند كافران‏ مِنْ دِينِكُمْ‏ از باطل گردانيدن دين شما بدين ايشان بتحليل از خباثت و غير آن‏ فَلا تَخْشَوْهُمْ‏ پس مترسيد از فتنه ايشان و از غلبه ايشان بر شما وَ اخْشَوْنِ‏ و بترسيد از من و خالص گردانيد خشيت را براى من در ارتكاب مامورات و اجتناب از منهيات.

مرويست كه حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در روز جمعه خطبه خواند و در آن مجلس جمعه بسيار حاضر بودند.

آن حضرت به همه ايشان نظر فرمود در ميان ايشان غير از مسلمانان كسى ديگر را نديد شادمان شد حق تعالى اين آيه فرستاد كه امروز مشركان را استيلائى و تسلطى بر اهل اسلام نباشد تا روز قيامت‏ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ‏ امروز كامل گردانيدم براى شما بنصرت و غلبيت آن بر همه اديان يا به احكام شرايع كه آن را رقم نسخ نباشد وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي‏ و تمام كردم بر شما نعمت خود را به هدايت و توفيق و اكمال احكام دين يا به فتح مكه كه به اطمينان تمام بعد از اين حج گذاريد و هيچ مشرك با شما حج نگذارد.

وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً و اختيار كردم براى اسلام دينى پاكيزه از همه دين ها كه نزد من همين دين باشد تا روز قيامت نه دين ديگر.

از امام محمد باقر و امام جعفر صادق عليهم السلام مرويست كه اين آيه نازل شد بعد از آنكه حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم امير المؤمنين عليه السّلام را خليفه خود گردانيد در روز غدير خم در وقت انصراف از حجة الوداع و فرمود «من كنت مولاه فعلى مولا» و اين آخر فريضه بود كه انزال فرمود و بعد از آن هيچ فريضه نازل نساخت.

پس كمال فرايض الهى بنصب امامت و خلافت حضرت امير المؤمنين صلوات اللّه عليه بوده باشد.

ابو القاسم عبد اللّه بن عبد اللّه حسكانى به اسانيد صحيح روايت كرده از ابى هارون عبدى و او از أبو سعيد خدرى كه رسول صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در وقت نزول اين آيه فرمودى كه «اللّه اكبر على كمال الدين و اتمام النعمة و رضاء الرب برسالتى و بولاية على بن أبي طالب من بعدى» بعد از آن فرمود «من كنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و اخذل من خذله» و بصحت پيوسته كه رسول در همين سال خبر موت خود باسماع خاص و عام رسانيد مشركان و

خلاصة المنهج، ج‏1، ص 369

منافقان اين بشنيدند انديشه كردند كه اگر محمد بميرد دين او را خراب كنيم و اصحاب او را بكشيم و ذريت و اموال او را غارت كنيم چون رسول اللّه در غدير خم نصب امامت و خلافت امير المؤمنين عليه السّلام كرد و اين سخن اشتهار يافت اهل شرك و نفاق گفتند افسوس كه كيد ما باطل شد و خيالى كه در باطن مى ‏پختيم نابود و عاطل گشت.

حق تعالى اين آيه فرستاد و فرمود كه امروز اهل نفاق و كفر از دين شما نوميد شدند و من دين شما را معطل نساختم با آنكه نگهبان به آن نصب كردم و نعمت خود را بر شما به او تمام كردم .

پس متمسك به او شويد تا در ايمان كامل و تمام باشيد.

و خطيب خوارزمى كه علماى اهل سنت است روايت كرده از حذيفه يمانى و او از أبو ذر غفارى كه چون حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در غدير خم حضرت على بن ابى طالب عليه السّلام را به حكم على الاعلى نصب نمود و آنچه بآن مأمور بود باصحاب رسانيد در شان عليشان على بن أبي طالب عليه السّلام و امر فرمود كه «سلموا على على بامرة المؤمنين» يعنى سلام كنيد به امير المؤمنين به اين وجه كه «السلام عليك يا امير المؤمنين» همه ايشان انقياد كردند.

حق تعالى اين آيه فرستاد كه «اليوم اكملت لكم دينكم» پس حضرت از نزول اين آيه بسيار خوشحال شد و توجه به حاضران كرده فرمود اللّه اكبر على كمال الدين و اتمام النعمة و رضى الرب برسالتى و بولاية لعلى بن أبي طالب و هر كه منصف است اگر در اين باب روايات صحيحه منقوله از موافق و مخالف تامل نمايد هر آينه بر او واضح گردد كه كسي كه قبول ولايت على بن ابى طالب نكند و اعتقاد نكند كه خلافت منصب اوست و امامت لايق او دين او ناقص و ناتمام باشد و خوشنودى و رضاء پروردگار و نعمت تامه او بر او مفقود باشد و بجهت اين است كه اين روز را عيد اللّه اكبر نام نهاده‏ اند و احاديث بسيار در بيان فضيلت اين روز نازل شده و ثواب نماز و روزه اين روز نسبت بروزهاى ديگر اضعافا مضاعفه است.

و از جمله طارق بن شهاب روايت كرده كه حبرى از احبار يهود نزد عبد اللّه مسعود آمد و گفت در كتاب شما آيتى است كه به رسول شما فرود آمده كه اگر در كتاب ما بودى آن روز عيد ما بودى عبداللّه گفت آن آيه‏ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ‏ است تا آخر و آن روز كه اين آيه نازل شد عيد ما شد و عيد جمله مسلمانان تا روز قيامت.

و از حضرت امام رضا صلوات اللّه عليه مرويست كه در باب فضيلت اين روز فرمود كه عيد اللّه اكبر و انه فى السماء اشهر من الارض يعنى اين روز عيد خدايست كه بزرگترين عيدهاست اين روز در آسمان مشهورتر است از زمين و در باب روزه اين روز وارد شده كه ثواب آن مقاومت مي كند با ثواب كسى كه از اول تا آخر دنيا زيسته باشد و به روزه بوده و ثواب نماز اين روز بر طريقى كه از اهل البيت عليهم السلام منقول شده مثل ثواب صد هزار حج و صد هزار عمره است و افطار مؤمنى در اين روز برابر ثواب كسى است كه صد فئام را روزه بگشايد و

خلاصة المنهج، ج‏1، ص 370

فئامى صد هزار پيغمبر صديق و شهيد است و ثواب درهمى كه در اين روز تصدق كنند برابر صد هزار درهم است كه در روزهاى ديگر صدقه كنند حاصل كه حق سبحانه و تعالى مي فرمايد كه تناول محرمات مذكوره فسق است و حرمت آن از جمله دين كامل است و نعمت تامه و اسلام مرضى كه أتميت و اكمليت آن به نعمت رسالت مصطفوى و ولايت مرتضوى است صلوات اللّه عليهم اجمعين.

نسخه شناسی

درباره مولف

کتاب شناسی‏