زندگي نامه مؤلف از زبان خودش
حقير بعد از ظهر هفتم محرم سال 1312 ق( برابر با 30 تير 1272 ش و 21 ژوئيه 1893 م) در يكى از محله هاى مركز شهر اصفهان (معروف به محله نور در ميان طايفه اى از سادات معروف به ميرمحمد صادقى) ديده به جهان گشودم.
من چهارمين فرزند خانواده و اولين پسر آن بودم، به اين لحاظ آن گونه كه نقل مى كردند توجه مخصوص نزديكان به سوى من جلب شده بود.
با توجه به علاقه و اخلاص وافر پدرم نسبت به آستان مبارك حضرت ابى عبد اللّه الحسين عليه السّلام من را عبد الحسين ناميدند، اين نام از ابتدا براى من موجب بركات فراوان شده است و همواره نسبت به آن افتخار مى كنم.
هنگامى كه من سومين بهار زندگى خود را سپرى مى كردم، پدرم خانواده را براى سفر به كربلا و آستان بوسى مولا آماده مى كند، نزديكان با خود زمزمه داشتند كه او نذر داشته نام فرزند خود را عبدالحسين بگذارد و مى خواهد در اولين فرصت عبد را به محضر مولا ببرد.
سفر به عتبات مقدسه با توجه به امكانات آن روز مشكلات زيادى داشت، به اين جهت پدر براى مراقبت از فرزند دلبند خويش، شخصى را اجير مى كند تا در طول مسافرت مراقب عبدالحسين باشد.
آن مسافرت قريب دو ماه به طول مى انجامد، پس از بازگشت عبدالحسين، كودك چهار ساله آن روز، بسيارى از فقرات زيارت وارث و امين اللّه و بخشى از زيارت جامعه كبيره را بدون خطا از حفظ مى خواند.
اين امر را من طبيعى مى دانم چرا كه مولايى به مانند ابى عبد اللّه الحسين عليه السّلام عبد آستان بوس خود را بدون صله و انعام نمى گذارد، صله و انعامى كه نخستين بخش آن عشق و محبتى محكم و پيوند ناگسستنى است با مولا. من در تمام ايّام عمر خويش، از اين صله و انعام، بهره ها برده ام و خود را نسبت به آن ممنون و سپاسگزار مى دانم.
نزديكان، آن روز حفظ زيارات را به هوش و حافظه خوب كودك منتسب مى كردند، اما حقير كه بعدها دعاى كميل، زيارت عاشورا، زيارت جامعه كبيره و زيارت چهارده معصوم را از حفظ مى خواندم و اكنون در اين 95 سال زندگى هنوز جزئيات آن سفر مقدس را به خوبى به ياد دارم، آن را جز عنايت الهى و تفضل مولا نمى دانم.
بعد از اين سفر مرا به مكتب خانه فرستادند و پس از فراگيرى خواندن و نوشتن، حساب، قرآن و نصاب الصبيان، راهى مدرسه علميه شدم.
در 12 سالگى طبق مشيت الهى از نعمت سرپرستى پدر محروم گرديدم، ولى از آنجا كه طرق فضل الهى و عنايت بارى محدود نيست، مادرم كه بانوى بسيار بزرگوار و مقدس و همچون پدر، از شجره طيبه ولايت و از خاندان روحانيت بود، به تربيت من همّت مخصوص گمارد.
او مصممتر و قوىتر از گذشته من را تشويق و تحريص به كسب علم و تحصيل معرفت مى كرد و در اين راه هيچ گاه از دعا و توسل فراموشم نمى كرد و به قول خودش هر شب هنگام سحر، از خدا مى خواست كه: حسين را اهلش كند.
از رهگذر اين دعاهاى خالصانه و تشويق هاى مشفقانه در من عزمى پيدا شد كه توانستم ناملايمات پيش آمده از فقدان پدر را تحمل كرده و به طريق خود ادامه بدهم...
در ابتداى طلبگى، در مدرسه ميرزا مهدى حجره اى گرفتم و آنجا مشغول درس و بحث شدم، از ابتداى مقدمات تا معالم را خدمت مرحوم حاج آقا آخوند زفره اى بودم. معالم را خدمت مرحوم سيد احمد خوانسارى خواندم.
مرحوم آقاى شيخ علوى يزدى كه بسيار در ادبيات مسلّط بود در مدرسه صدر شرح لمعه مى فرمود.
اين درس، بسيار خوب و متين و با آهنگى بلند گفته مى شد، صداى خوب آن مرحوم در تمام مدرسه به گوش مى رسيد.
شرح لمعه را من خدمت ايشان خواندم. نزد مرحوم آقاى شيخ حسن يزدى منطق را خواندم.
حكمت، حساب، جبر، مقابله، هيأت و نجوم را خدمت مرحوم اسد اللّه قمشه اى حكيم، فرا گرفتم، بعد از اتمام دروس مقدمات از مدرسه ميرزا مهدى به مدرسه جنب مسجد امام نقل مكان كردم و پس از آن به مدرسه چهارباغ ( امام صادق عليه السّلام) رفتم و آنجا رحل اقامت افكندم...
خدمت مرحوم آقا سيد مهدى درچه اى، كتاب قوانين و تقريرات كفايه را خواندم، نزد مرحوم آخوند ملا عبد الكريم گزى، متاجر شيخ را فراگرفتم.
فوائد الاصول را خدمت آقا مير محمد صادقى مدرس و كفايه را خدمت مرحوم دزفولى خواندم، دروس خارج فقه و اصول را، درس خارج اصول مرحوم مير محمد صادقى مدرس و مرحوم محمد تقى مدرس شركت مى كردم و همچنين در درس خارج فقه مرحوم سيد ابو القاسم دهكردى نيز شركت مى جستم، عمده فقه و اصول را در اصفهان، خدمت مرحوم آيت اللّه آقا سيد محمد باقر درچهاى بودم، تقريبا مدت 11 سال مرتب درس اين بزرگوار مى رفتم.
درست است كه ثمره ظاهرى اين 11 سال تحصيل مداوم خدمت ايشان مرا به درجه اجتهاد رسانيد اما آنچه مهم بود، من از آن مرحوم، درس زندگى، اخلاق و شخصيت را فراگرفتم...
تفسير اطيب البيان از زبان مؤلف
نگارش تفسير را از سال 1341، به صورت مداوم شروع كردم. علت نگارش هم سفارش حضرت حجت- ارواحنا فداء- بود كه در عالم رؤيا به حقير داشتند و به بنده امر فرمودند كه اين تفسير را بنگارم( جريان اين خواب و چگونگى آن در پايان جلد 14 تفسير اطيب البيان نقل شده است) كه آن زمان من بدون وقفه، به نگارش آن مشغول شدم، با پايان گرفتن هر يك از جلدها همان را منتشر مىساختم، به اين ترتيب كار تأليف و انتشار، همزمان به پيش مىرفت.
آخرين جلد كتاب، يعنى جلد چهاردهم آن در سال 1359 منتشر گرديد كه به اين ترتيب تأليف اين دوره تفسير، 18 سال به طول انجاميد...همان / 42