چکيده:
در بخش اوّل این رساله، ضرورت و اهمّیت اتّحاد اسلامی در دو محور بررسی شده است: 1. حکومت و سیاست: سرگذشت امّت های پیشین و بررسی احوال آن ها در حال اتّحاد و اختلاف و ملازمه اتّحاد با ایجاد حکومت و حفظ آن و به دست آوردن عزّت و اعتلای دین و افزایش نعمت های خداوند و برقراری امنیت و عدالت و اجرای احکام و دستورهای دین مقدّس اسلام و امنیت ملّی و ایجاد قدرت برتر و بازدارنده و سرانجام سنّت الهی در پیروزی دادن در صورت اتّحاد و یکپارچگی، از دیدگاه نهج البلاغه بیان شده است. 2. رشد تربیتی و فرهنگی: کتاب شریف نهج البلاغه، اتّحاد مسلمانان در زمان رسول خدا را الگو معرّفی می کند و تحقّق آن را در برگیرنده ارائه دین اسلام و آیات قرآن و عمل به آن به وسیله شخص رسول خدا(صلی الله علیه وآله) و همچنین تغییر آداب و رسوم و عقاید جاهلی به فرهنگ و عقیده توحیدی و آداب و رسوم دینی، و بیان علوم و معارف الهی می داند که مورد پسند عقل است و اصطکاک آن با فرهنگ و عقاید جاهلی سبب شکوفایی اندیشه و فرهنگ و تربیت مردم شده است. در بخش دوم، با بیان اقسام اتّحاد و معیار آن از دیدگاه دانشمندان و قرآن و احادیث اهل بیت(علیهم السلام)ملاک اتّحاد انسان ها از دیدگاه نهج البلاغه بررسی، و با نقد معیارهای بشری اتّحاد، مانند قوم و نژادگرایی، و ارتباط آن با غرایز و خواسته های فطری انسان، ملاک اصلی و مهمّ اتّحاد اسلامی معرّفی; سپس ابعاد توحید و وحی و نبوّت در مبنا بودن آن ها برای اتّحاد اسلامی بیان شده است و در پایان، امامت و ولایت و محبّت اهل بیت با توجّه به این که اوصاف آن ها عین اوصاف و قرآن و پیامبر(صلی الله علیه وآله) و دارای مقام پیامبران اند، مبنا و معیار مهمّ اتّحاد مسلمانان تا روز قیامت معرّفی شده است.در بخش سوم، سیره عملی امیرمؤمنان(علیه السلام) درباره اتّحاد اسلامی در عصر خلیفه اوّل در برخورد با جریان سقیفه و صبر و تحمّل حضرت در برابر غصب حقّ خلافت و ظلم هایی که در حقّ او روا داشته شد و برخورد روشنگرانه و منطقی همراه با بیان حقّانیت خود و پرهیز از دفاع احساسی به قصد حفظ اتّحاد و یکپارچگی مسلمانان و تأکید حضرت بر اصالت احکام قرآن و سنّت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و فرو نشاندن احساسات طرفداران خود در برابر وقایع سقیفه و ناکام گذاشتن توطئه فتنه گران به نفع حکومت اسلامی بررسی شده است.در عصر خلیفه دوم نیز دلسوزی و همکاری امیرمؤمنان(علیه السلام) با دستگاه خلافت، مشاوره های خلیفه و راهنمایی های مشفقانه امام، از جمله راهنمایی او در جنگ ایران و روم و همچنین مرجعیت علمی و قضایی اش در عصر خلافت عمر و همکاری های حضرت در جنگ ها و فرستادن یاران و فرزندان خود به سوی جبهه جنگ و اجازه قبول فرماندهی سپاه و مناصب دولتی به آنان به صورت همکاری و همدلی امامعلی(علیه السلام)بررسی شده است.در فصل سوم، سیره امام در انتقاد از چگونگی انتخاب عثمان مانند دو خلیفه پیشین و اعتراض های حضرت در برابر افزایش فساد در دستگاه خلافت به جهت نفوذ بنی امیّه و اذیت و آزار و تبعید صحابه پیامبر و تعطیل حدود الهی و اختصاص بیت المال به بنی امیّه و در عین حال، نصیحت و خیرخواهی امام برای خلیفه و حکومت اسلامی و گوشزد کردن خطر تعطیل حدود الهی و منع حقوق مردم و آزار صحابه و... و واسطه بودن حضرت بین عثمان و شورشیان و برقرار کردن صلح بین دو طرف و کوشش های فراوان او جهت رفع محاصره خلیفه و جلوگیری از قتل او مورد بررسی قرار گرفته است.
نويسنده: چاوشی،سید سعید
استاد راهنما: حجّت لاسلام و المسلمین آقانظری، حسن
مقطع:کارشناسي ارشد
تاريخ دفاع:1381
واحد: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی