افزون بر پيوند برادرى قرآن ارتباط و پيوند انسانها را از دو راه مطرح مىنمايد يكى ولادت ديگرى از راه پيوند ازدواج:(هو الذى خلق من الماء بشرا و جعله نسبا و صهرا) (1) «او آن خدايى است كه بشر را از آب(نطفه)آفريد و بين آن پيوند خويشاوندى و ازدواج برقرار نمود».وابستگى به خاندان فضيلت مانند رسول الله صلى الله عليه و آله از اين دو راه به بهترين و نزديكترين شيوه در على عليه السلام جلوهگر شده است.زيرا از لحاظ خويشاوندى على بن ابى طالب پسر عموى رسول الله صلى الله عليه و آله مىباشد،آن هم به گونهاى كه پدران آنها هم از جانب پدر و هم مادر يكى بودهاند.يعنى ده پسر عبد المطلب از همسران گوناگون بودند اما عبد الله عليه السلام و عبد مناف و زبير از يك مادر يعنى فاطمه عمرو بن عائذ (2) ،ديگر برادران از مادر جدا بودند.
از جانب ديگر على«صهر النبى»است و همسر تنها يادگار بىهمتاى رسول الله صلى الله عليه و آله يعنى فاطمه زهرا سيدة نساء العالمين عليها السلام.افضل از همگان و حتى افضل از انبياء اولو العزم مىباشد.على داماد معمولى براى رسول الله صلى الله عليه و آله نيست.على فردى است كه اگر نبود براى فاطمه همتا وجود نداشت تا با وى ازدواج كند و اين فضيلتبزرگى است كه تنها نصيب على عليه السلام است.همان برترى و فضيلتى كه ديگران همواره به آن غبطه مى ورزيدند و نمىتوانستنداين فضيلت را كتمان كنند چنانكه اعتراف عمربن خطاب در اين باره گذشت كه از جمله فضايل على همتاى فاطمه بودن و اسكان در مسجد مىباشد. (3) .على به اين قرابت و خويشاوندى و اصالتخانوادگى خويش افتخار مىكند،در جواب معاويه مىنگارد:مهاجر و انصار بسيار شهيد تقديم اسلام نمودهاند،ليكن وقتى از خاندان ما مانند«حمزه»شهيد مىشود«سيد الشهداء»عنوان مىگيرد و در نماز وى 70 تكبير گفته مىشود.و هنگامى كه از ما مانند جعفر دستهايش قطع شده به شهادت مىرسد،دو بال بهشتى نصيب او مىگردد كه:الطيار فى الجنة و ذو الجناحين.
آنگاه مىفرمايد از خاندان ما پيامبر مبعوث مىشود از خاندان شما تكذيب كننده نبوت،كه منظور ابو جهل مىتواند باشد.از خاندان ما اسد الله،(حمزه منظور است)از خاندان شما اسد الاحلاف پديد مىآيد.(منظور اسد بن عبد العزى است كه عدهاى در مقابل با بنى قصى هم پيمان شدند)از خاندان ما سروران جوانان بهشت(حسنين منظور است)از خاندان شما صبية النار.(بنى مروان يا فرزندان عقبة بن ابى معيط)از خاندان ما بهترين زنان عالم(فاطمه عليها السلام)از خاندان شما حمالة الحطب(منظور ام جميل خواهر ابو سفيان و عمه معاويه است دختر حارث بن عبد المطلب) (4) .
و نيز در بيان نسبت و قرابت خويش در جواب معاويه مى فرمايد:و لكن ليس امية كهاشم و لا حرب كعبد المطلب و لا ابو سفيان كابى طالب و لا الهاجر كالطليقو لا الصريح كاللصيق...«اميه مانند هاشم نيست و حرب(پدر ابو سفيان)مانند عبد المطلب نيست و ابو سفيان مانند ابو طالب نمىباشد و كسى كه در راه اسلام هجرت نموده است(منظور خود حضرت است)با كسى كه اسير شده و آزاد گرديده است(منظور معاويه است)نيست.و كسى كه نسب شفاف و روشن و حقيقى دارد با كسى كه خود را ملحق نموده است،همانند نيستند.»(منظور اميه است)كه بنى اميه به وى منسوب هستند.اميه در واقع پسر عبد الشمس نيستبلكه پسر خوانده ايشان است.(معاويه بن ابى سفيان بن حرب بن امية بن عبد الشمس بن عبد مناف...)وى غلام و برده رومى بوده است وقتى عبد شمس وى را زيرك و هوشمند يافت آزاد كرد و پسر خوانده خويش قرار داد كه روش عرب بود.) در هر صورت معاويه از طريق پدر به قريش متصل نمىشود (5) زيرا قريش قبلهاى است كه از نضر بن كنانه جد دوازدهم رسول الله صلى الله عليه و آله شروع مى شود. (6)
اين قرابت نسبى آن هم قرابت نسبى على و با رسول الله صلى الله عليه و آله مىباشد،كه خود به اين فضيلت در خطبه قاصعه افتخار مى كند و مى فرمايد:و قد علمتم موضعى من رسول الله صلى الله عليه و آله بالقرابة القريبة و المنزلة الخصيصة. (7) «شما به خويشاوندى و موقعيت ممتاز من نسبتبه رسول الله صلى الله عليه و آله به خوبى آگاهيد.»اين دو قرابت افزون به مصاحبت همواره على عليه السلام با رسول الله صلى الله عليه و آله مىباشد،كه از زمان كودكى در دامن رسول الله صلى الله عليه و آله قرار گرفت و در طول عمر 63 سالهاش حدود 30 سال ملازم رسول الله صلى الله عليه و آله بود.و افزون بر پيوند برادرىرسول الله صلى الله عليه و آله با على است.
پى نوشت:
1.فرقان،54.
2.سيره ابن هشام،ج 1،ص 237.نهج البلاغه ابن ميثم،ج 2،ص 276.
3.تاريخ الخلفاء،ص 204.منظور از اسكان در مسجد اين است كه درهاى حجرههاى عدهاى از اصحاب رسول الله صلى الله عليه و آله به مسجد باز مىشد و رفت و آمد به داخل حجره از مسجد انجام مىگرفت،كه به دستور رسول الله صلى الله عليه و آله و وحى درها همه بسته شد.تنها درى كه بسته نشد در خانه على و فاطمه عليها السلام بود.
4.نهج البلاغه صبحى الصالح،نامه 28،ص 386.نهج البلاغه ابن ميثم،ج 2،ص 352.
5.سفينة البحار،ج 1،ص 46.
6.مستمسك العروة الوثقى،ج 3،ص 129.البته قريشى بودن فرد در زمان كنونى در صورتى احراز مىشود كه علوى نسب باشد،و يا نسبش به بنى عباس متصل گردد.تداوم نسل ساير قبايل قريش محرز نيست.
7.نهج البلاغه صبحى الصالح،خ 192،ص 300.
امام على(ع) الگوى زندگى صفحه 83
نویسنده:حبيب الله احمدى