كلمه 6:
متن حديث :
اذا تم العقل نقص الكلام (11)
ترجمه :
چون تمام و كامل شد عقل مرد نقصمان يافت كلام او زيرا كه كمال عقل به سبب ضبط قواى بدنيه و استعمال آنها است بمقتضى آراء محموده و موزون كردن فعل و قول خود است بميزان اعتبار و چون در اين كار كلفت و شرايط بسيار است لاجرم كلامش كم شود به خلاف آنكه اگر نسجيده سخن گويد، نظامى گفته :
لاف از سخن چو در توان زد | آن خشت بود كه پرتوان زد |
و لهذا فرموده اند كه هرگاه ديديد مردى را كه سكوت بسيار كند و از مردم فرار نمايد بسوى او رويد كه تلقى حكمت ميكند.
تاءمل كنان در خطا و صواب | به از ژاژ خايان (12) حاضر جواب | |
كمال است در نفس انسان سخن | تو خود را بگفتار رسوا مكن | |
كم آواز هرگز نبينى خجل | جوى مشگ بهتر كه يك توده گل |
از حضرت باقرالعلوم (ع ) روايتست كه فرمود جز اين نيست كه شيعيان و دوستان ما زبانهاى ايشان لال است (13)
و فى الحديث : سلامة الاءنسان فى حفظ اللسان (14) يعنى سلامت آدمى در نگه داشتن زبان او است .
مجال سخن تا نيابى مگوى | چه ميدان نيابى نگهدار گوى | |
مگوى و منه تا توانى قدم | زاندازه بيرون و زاندازه كم |
پاورقی
11- نهج البلاغه ص 1116.
12- بيهوده گويان .
13- بحار 71/286.
14- بحار ج 71/286.