وصيت امام على عليه السلام در بستر شهادت

هنگامى كه ابن ملجم - كه خدا لعنتش كند - او را ضربت زد، حضرتش به حسن و حسين عليهماالسلام چنين وصيت فرمود: ((شما را به تقواى الهى سفارش مى كنم و اينكه در طلب دنيا برنياييد گر چه دنيا در طلب شما برآيد، و بر آنچه از دنيا محروم مانديد اندوه و حسرت مبريد، و حق بگوييد، و براى پاداش (اخروى ) كار كنيد، و دشمن ظالم و ياور مظلوم باشيد.
شما دو نفر و همه فرزندان و خانواده ام و هر كس را كه نامه ام به او مى رسد سفارش مى كنم به تقواى الهى و نظم كارتان و اصلاح ميان خودتان ، چرا كه از جدتان شنيدم كه مى فرمود: ((اصلاح ميان دو كس از انواع نماز و روزه برتر است .))
خدا را خدا را درباره يتيمان در نظر آريد، هر روز به آنان رسيدگى كنيد و حتى يك روز دهان آنان را خالى نگذاريد و مبادا در حضور شما تباه شوند.
خدا را خدا را درباره همسايگان در نظر داريد، كه آنان سخت مورد سفارش پيامبرتان هستند، پيوسته به همسايگان سفارش مى كرد تا آنجا كه پنداشتيم آنان را ارث بر خواهد نمود.
خدا را خدا را درباره قرآن ياد كنيد، مبادا ديگران به عمل به آن بر شما پيشى گيرند.
خدا را خدا را درباره نماز ياد كنيد، كه آن ستون دين است .
خدا را خدا را درباره خانه پروردگارتان ياد كنيد، تا زنده هستيد آن را خالى (و خلوت ) نگذاريد؛ كه اگر اين خانه متروك بماند ديگر مهلت نخواهيد يافت .
خدا را خدا را درباره جهاد در راه خدا به مال و جان و زبانتان ياد آريد، و بر شما باد به همبستگى و رسيدگى به يكديگر، و بپرهيزيد از قهر و دشمنى و بريدن از هم امر به معروف و نهى از منكر را رها نكنيد كه بدانتان بر شما چيره مى شوند، آن گاه دعا مى كنيد ولى مستجاب نمى گردد.
اى فرزندان عبدالمطلب ، مبادا شما را چنان بينم كه به بهانه اينكه امير مؤمنان كشته شد دست به خون مسلمانان بيالاييد؛ هش داريد كه به قصاص خون من جز قاتلم را نبايد بكشيد؛ بنگريد هر گاه كه من از اين ضربت او جان سپردم تنها به كيفر اين ضربت يك ضربت بر او بزنيد و اين مرد را مثله نكنيد،(264) چرا كه از رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم شنيدم كه مى فرمود: ((از مثله كردن بپرهيزيد گر چه سگ هار باشد)).(265)
از وصيت ديگر آن حضرت پيش از شهادت و پس از ضربت ابن ملجم ملعون : ((وصيت من به شما آن است كه چيزى را با خدا شريك مسازيد، و به محمد صلى اللّه عليه و آله و سلم سفارش مى كنم كه سنت او را ضايع مگذاريد، اين دو ستون را به پا داريد، و اين دو چراغ را افروخته بداريد، و تا از جاده حق منحرف نشده ايد هيچ نكوهشى متوجه شما نيست . من ديشب يار و همدم شما بودم و امروز مايه عبرت شما گشته ام و فردا از شما جدا خواهم شد. خداوند من و شما را بيامرزد. اگر زنده ماندم خودم صاحب اختيار خون خود هستم ، و اگر فانى شدم فنا ميعادگاه من است ، و اگر بخشيدم بخشش مايه تقرب من به خدا و نيكويى براى شماست ؛ پس ‍ شما هم ببخشيد ((آيا نمى خواهيد كه خدا هم شما را ببخشايد؟))(266) به خدا سوگند هيچ حادثه اى ناگهانى از مرگ به من نرسيد كه آن را ناخوش دارم ، و نه هيچ وارد شونده اى كه ناپسندش دانم ؛ و من تنها مانند جوينده آبى بودم كه به آب رسيده ، و طالب چيزى كه بدان دست يافته است ؛ ((و آنچه نزد خداست براى نيكان بهتر است )).(267)
از اين كه فرمود: ((به خدا سوگند هيچ حادثه اى ناگهانى از مرگ به من نرسيد كه ...معلوم مى شود كه امام عليه السلام پيوسته از روى شوق در انتظار شهادت به سر مى برده و مى دانسته است كه آنچه پيامبر راستگوى امين صلى اللّه عليه و آله و سلم به او خبر داده ناگزير فرا خواهد رسيد، چنانكه قيامت آمدنى است و شكى در آن نيست و وعده او ترك و تخلف ندارد، و آن حضرت با دلى پر صبر در انتظار آن بود و - بنا به نقل گروهى از دانشمندان مانند ابن عبدالبر و ديگران - مى فرمود: ((شقى ترين اين امت از چه انتظار مى برد كه اين محاسن را از خون اين سر سيراب سازد؟)) و بارها مى فرمود: ((به خدا سوگند كه موى صورتم را از خون بالاى آن سيراب خواهد كرد)).(268)

پاورقی

264- مثله كردن : بريدن انگشت و بينى و گوش و ديگر اعضاى كسى . (م )
265- نهج البلاغه ، نامه 47.
266- اقتباس از آيه 22 سوره نور.
267- اقتباس از آيه 198 سوره آل عمران .
268- نقل از امام على بن ابى طالب عليه السلام ، ص 958 - 956.