آیه 55، سوره مائده : آيات الأحكام

آيات الأحكام، ج‏1  ، ص 202

(الاية الثالثة) قوله تعالى فى سورة المائدة إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ‏

يعنى اينست و جز اين نيست كه كفيل مهمات شما و اولى به تصرف در امور دين و دنيا شما خداى تعالى است و رسول او و آن كسانى كه ايمان آورده‏ اند آن چنان كسانى كه به پاى مى‏ دارند نماز را و مى‏ دهند زكاة را در حالى كه ركوع كننده ‏اند در نماز.

بدان كه مفسران اتفاق كرده‏ اند بر اين كه اين آيه در شأن اميرالمؤمنين على عليه السلام نازل شد و سبب نزول آن بود كه ابو ذر غفارى روايت كرده و گفته كه شنيدم با اين دو گوش خود و اگر دروغ گويم كر شوم و ديدم با اين دو چشم خود اگر دروغ گويم كور شوم كه مى ‏گفت پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم كه على عليه السّلام كشنده‏

آيات الأحكام، ج‏1، ص 203

كافرانست و پيشرو نيكان است پس يارى داده شده خداى تعالى است هر كس يارى دهد او را و فرو گذاشته شده خداى تعالى است هر كس كه فرو گذارد او را بدان و آگاه باش كه من نماز پيشين كردم روزى با رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم پس مى ‏آمد سائلى سؤال كرد در مسجد پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم و هيچ كس او را چيزى نداد پس برداشت دستهاى خود را بر آسمان و گفت بار خدايا گواه باش كه من در مسجد پيغمبر تو سؤال كردم و كسى چيزى به من نداد و در اين هنگام امير المؤمنين عليه السّلام در ركوع بود پس اشاره كرد به انگشت خود كه انگشترى در او بود پس سايل انگشتر را از انگشت او بيرون آورد.

وسآسمان رو كرد گفت بار خدايا به درستى كه موسى عليه السّلام دعا كرد گفت اى پروردگارا روى قوع اين صورت در حضور پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم بود پس آن حضرت از نماز فارغ شد و بوشن گردان براى من سينه مرا.

و آسان گردان براى من كار مرا و بگشاى بند زبان مرا تا بفهمند مردم به آسانى سخن مرا و بگردان از براى من وصى و قايم مقامى از اهل من هارون را كه برادر منست محكم گردان به او قوت مرا و شريك گردان او را در پيغمبرى من پس فرستادى برو قرآن ناطق به آن كه زود باشد كه محكم گردانيم بازوى ترا به برادر تو و بدهيم مر شما را قوتى كه نتوانند رسيد به شما فرعونيان به سبب معجزه‏ هاى ما بار خدايا و من محمدم پيغمبر تو و برگزيده تو بار خدايا پس روشن گردان از براى من سينه مرا و آسان گردان براى من كار مرا و بگردان از براى من وصى از اهل من على را كه برادر منست محكم كن به او قوت مرا و شريك گردان او را در ولايت و رياست من گفت ابو ذر كه هنوز تمام نكرده بود سخن خود را پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم كه جبرئيل عليه السّلام نازل شد و آيت مذكوره را آورد

آيات الأحكام، ج‏1، ص 204

و بر آن حضرت خواند.
و غزالى روايت كرده در كتاب سر العالمين كه انگشترى كه امير المؤمنين عليه السّلام در نماز به سايل داد انگشترى سليمان عليه السّلام بود كه به پيغمبر آورده بودند و آن حضرت به امير المؤمنين عليه السّلام داده بود پس خداى تعالى جبرئيل عليه السّلام را نزد پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرستاد كه آن حضرت را تهنيت رساند كه مبارك باشد كه وصى تو امير المؤمنين عليه السّلام اين چنين عمل شايسته‏ اى به جاى آورد و چون آن حضرت قصه تهنيت را به امير المؤمنين عليه السّلام اعلام فرمود امير المؤمنين عليه السّلام فرمود:

(ما لعلى و نعيم يفنى و ملك لا يبقى) يعنى چه كند با نعمت فانى دنيا و پادشاهى كه بقا ندارد و شك نيست كه اين آيت دليل واضح است بر امامت امير المؤمنين عليه السّلام.

و علماء مخالفين در اين باب از روى مكابره و عناد كلمات واهيه گفته‏ اند و من در شرح باب حادى عشر كه آن را موشح به نام نامى نواب كامياب همايون اشرف اعلى گردانيده‏ ام تحقيق و تفصيل اين آيت را و وجوه فساد اقوال مخالفين را استقصاء نموده ‏ام پس اگر كسى خواهد كه بر تفصيل آن مطلع گردد بايد كه آن كتاب را مطالعه نمايد و غرض از ايراد آيت مذكوره در اين مقام آنست كه دلالت مى ‏كند بر آن كه فعل قليل در نماز مبطل نماز نيست زيرا كه قول او وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ‏ دالست بر آن كه دادن زكات در حال ركوع چنانكه از امير المؤمنين عليه السّلام واقع شده مستحسن است شرعا و آن فعل قليل بود و نيز دلالت مى‏ كند بر آن كه نيت فعل قلبى است و تلفظ معتبر نيست در آن زيرا كه صحت زكاة موقوفست بر نيت پس اگر در نيت لفظ معتبر بودى دادن زكات در نماز صحيح نبودى چرا كه لفظ نيت مبطل نماز است.

و اما آن كه بعض فقهاء گفته‏ اند كه آيت مذكوره دلالت مى‏ كند بر آن كه‏

آيات الأحكام، ج‏1، ص 205

استحضار نيت و استمرار او تا آخر نماز شرط نيست محل بحث است زيرا كه استحضار دو چيز در يك زمان بالذات محال است نه مطلقا به تخصيص از امير المؤمنين عليه السّلام كه مظهر العجائب و مظهر الغرايبست.

نسخه شناسی

درباره مولف

کتاب شناسی