ثعلبى‏

ابواسحاق احمد بن ابراهيم ثعلبى نيشابورى( متوفاى 427 ق) از مشاهير قرّاء، فقيهان و مفسران قرن پنجم هجرى مى ‏باشد. ابن خلكان مى ‏نويسد:

« در علم تفسير يگانه روزگار بود و كتابى در اين زمينه نوشت كه سرآمد همه تفاسير گشت.» وى فردى موثق و مورد اطمينان و از محدثان پر مايه بوده و نزد اساتيد بزرگى به فرا گرفتن علم پرداخته است. از ابوطاهر بن خزيمه و ابو بكر بن مهران قارى، روايت نقل مى‏ كند و ابو الحسن واحدى نيشابورى ( صاحب اسباب النزول و تفاسير البسيط، الوسيط و الوجيز) در تفسير شاگرد وى بوده است. ثعلبى را به عنوان « كثير الحديث» و« كثير الشيوخ» معرفى كرده ‏اند.

سلطه‏ اش بر تفسير و حديث زبانزد همگان است ( گر چه در حديث بعضى افراد بر او خرده‏ هايى گرفته ‏اند.). او در مقدمه تفسيرش يادآور مى ‏شود كه از دوران كودكى به نشستن پاى سخن دانشمندان علاقمند بوده و همواره سعى كرده است در تفسير قرآن، از منابع اصيل اقتباس كند، بويژه به اين دليل كه قرآن كريم مايه و اساس دين و رأس شريعت است.

وى تاريكى شبها را تا دميدن صبح با جدّ و جهد به سر آورد، تا آنكه خداوند از در مهربانى، شناخت حق از باطل، مفضول از فاضل، بدعت از سنت و حجت از شبهه را به او ارزانى داشت.

ايشان در مقدمه تفسير الكشف و البيان، انواع تفاسير نقلى و مورد پسند و ناپسند آنها را بازگو مى‏ كند، سپس مى‏ گويد: « در كتب پيشين، كتابى جامع و كامل و نيز پيراسته و مورد اعتماد كه نياز مردم را برآورد، نيافتم، بنابر اين به درخواست پويندگان راه حقيقت به تحرير اين تفسير پرداختم.» از تأليفات قرآنى وى «العرائس فى قصص الانبياء» مى‏ باشد.