حافظ، اسماعيل بن على بن حسين- ابو سعيد رازى

معروف به (ابن سمّان) متوفاى 445، ابن عساكر در جلد 3 تاريخش ص 35 شرح حال او را ذكر و گفته: نامبرده از عده مشايخ و استادان حديث در حدود چهارصد نفر- استماع حديث كرده، در عصر و زمان خود پيشواى معتزله بوده و از بزرگان حفاظ است، در او زهد و ورع مشهود بوده، و عمر كلبى گويد: نامبرده بزرگ و استاد عدليّه (يعنى معتزله) و عالم و فقيه و متكلّم و محدّث آنگروه بوده و در قرائت‏ها و حديث و شناسائى رجال و انساب و فرايض و حساب و شروط و مقدورات پيشوائى بلا معارض بوده، و نيز در فقه ابى حنيفه پيشوا بوده .. و از اين قبيل كلمات رسا در ستايش او، حديث منسوب باو در ص 46 و 105 گذشت.