سوره البقرة (2): آيه 40
تفسير اثنا عشري، ج1، ص: 127
يا بَنِي إِسْرائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ (40)
ترجمه:
اى بنى اسرائيل، به ياد آريد نعمتهايى كه به شما عطا كردم، و به عهد من وفا كنيد تا به عهد شما وفا كنم، و تنها از من بر حذر باشيد. (40)
بعد از آن خطاب به اهل كتاب فرمايد كه:
يا بَنِي إِسْرائِيلَ: اى پسران يعقوب، اسرائيل عليه السّلام! اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ: ياد بياوريد نعمتهاى مرا كه به فضل و كرم انعام نمودم بر شما. و مراد به يادآورى تفكر در آن قيام به شكر آن باشد. و چون در آيات قرآنى اعتبار به عموم لفظ است، پس آيه شريفه شامل اهل اسلام مىباشد كه ياد بياوريد نعمتهائى كه به شما انعام فرمودم. وَ أَوْفُوا بِعَهْدِي: و وفا كنيد به عهد و پيمان من كه در شأن پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با شما بستهام كه به او ايمان آريد و پيروى او نمائيد، أُوفِ بِعَهْدِكُمْ: تا وفا نمايم به عهد شما به نيكوئى ثواب، يعنى تا جزاى وفادارى را به احسن وجه رساندم. وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ: و مرا بترسيد در وفاى به عهد و نقض عهد.
تنبيه: از آيه شريفه قاعده كليه استفاده شود به اينكه: آنچه را كه به توسط پيغمبر مرسّل و كتاب منزل از امّت عهد گرفته شده به وفاى آن، هر آينه البته لازم و واجب است وفاى به آن و ملازم باشد وفاى به آن عهود، وفاى حق تعالى را به آنچه وعده فرموده است از عطاى جزيل و ثواب جميل در دنيا و آخرت. و لذا وفاى به عهد يكى از قوائم دين مىباشد، چنانچه ابى مالك گويد: به حضرت سجاد عليه السّلام عرض كردم: اخبرنى بجميع شرايع الدّين. فرمود: قول الحقّ و الحكم بالعدل و الوفاء بالعهد «1». يعنى: خبر ده مرا به آنچه جامع است شرايع دين را. فرمود: قبول به حق، و حكم به عدل، و وفاى به عهد است.
و على بن ابراهيم قمى از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده كه شخصى از آن حضرت سؤال نمود كه فدايت شوم، به درستى كه خداوند مىفرمايد: «بخوانيد مرا تا اجابت كنم» و ما مىخوانيم، پس استجابتى نيست براى ما. فرمود: به جهت آنست كه وفا نمىكنيد به عهد خدا، اگر وفا مىنموديد شما، هر آينه وفا مىفرمود خدا براى شما «2».
تتمه: و از جمله عهد الهى و مصاديق فرمايش سبحانى، ولايت عهد حضرت امير المؤمنين عليه السّلام است كه حضرت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در غدير خمّ از امّت اخذ فرمود. چنانچه عياشى روايت نموده كه از حضرت صادق عليه السّلام سؤال شد از اين آيه شريفه، فرمود: اوفوا بولاية علىّ فرضا من اللّه أوف لكم بالجنّة «3».
يعنى: وفا كنيد به ولايت على عليه السّلام كه واجب است از جانب خدا تا وفا كنم براى شما به بهشت.
نكته: در آيه شريفه سابقه فرمود: فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ، و در اينجا فرمود:
وَ إِيَّايَ فَاتَّقُونِ. اين براى آنست كه در آيه سابق بيان مبادى تقوى بود، لذا مختتم است به رهبت كه مقدمه تقوى مىباشد، و در اين آيه چون مقدمات تقوى حاصل شد، امر فرمود به اقدام بر آن و نيز چون خطاب اوّليه شامل عالم و مقلّد است، ايشان را امر به رهبت فرمود كه مبدء سلوك است و خطاب دوم چون خصوص اهل علم بود، آنها را امر به تقوى فرمود كه منتهاى سلوك مىباشد.
پی نوشت:
(1) بحار الانوار، جلد 75، صفحه 92، حديث اوّل (بنقل از خصال صدوق).
(2) تفسير برهان، جلد اوّل، صفحه 90، حديث سوّم.
(3) همان مدرك، حديث ششم.
جستجو
دیگر سایت های موسسه
