سيد عبد الله شبر

سيد عبد الله بن سيد محمد رضا شبر از علماى برجسته شيعه در قرن سيزدهم هجرى مى ‏باشد.

وى از بزرگان مجتهدين فقهاى اماميه و ثقات محدثين شيعه اثنى عشريه و عالمى است عامل، عابد، زاهد، متقى و داراى خصال حميده و اوصاف پسنديده و تمامى علوم شرعيه را جامع و با آن همه مواظبت و ممارستى كه در انجام طاعت و عبادات دينيه از قبيل زيارات ائمه ( ع) و برادران دينى و نوافل و فتوى و قضاى حوائج مسلمين و مانند اينها، داشته باز هم در اكثر علوم دينى از فقه و حديث و تفسير و لغت و اخلاق و كلام و اصول فقه و غير اينها تأليفات نافع و بسيارى داشته، و در سرعت و جودت تأليف بى ‏نظير، و در عصر خود به مجلسى ثانى، مشهور و از شيخ كاشف الغطاء، ميرزاى قمى، صاحب رياض، ميرزا مهدى شهرستانى و ديگر اكابر وقت اجازه داشته است.

وى به سال 1188 قمرى در نجف اشرف در خانواده ‏اى علمى، مذهبى به دنيا آمد، از نوجوانى به تحصيل علم و جديت در انجام وظايف دينى همت گماشت و به همراه پدر به كاظمين رفت، نزد وى و نيز سيد محسن اعرجى تلمذ كرد و به مقام بلندى از علم دست يافت، جمعى از علماء همچون شيخ اسماعيل و شيخ مهدى و... از حوزه تدريس وى بهره گرفتند سيد عبد الله شبر دانشورى تلاشگر و پركار بوده، آثار علمى ارزنده بسيارى بر جاى نهاده كه كثرت تأليفات ايشان بر اثر عنايت حضرت موسى بن جعفر عليها السلام بوده است، از او حكايت كرده‏اند:« امام ( ع) در رؤيا به من قلمى مرحمت فرمود و امر نموده كه بنويس، از آن هنگام به انجام تأليفات بسيار توفيق يافتم.»

تأليفات  
بيش از هفتاد عنوان اثر از وى بر جاى مانده است از جمله:
1- حق اليقين فى معرفة اصول الدين
2-   الانوار اللامعة فى شرح الجامعه( شرح زيارت جامعه)
3-   جامع المعارف و الاحكام( 14 جلد، از جوامع بزرگ حديث شيعه كه احاديث اعتقادى، فقهى، اخلاقى و... را دسته بندى نموده است.)
4-   مصابيح الانوار فى حل مشكلات الاخبار
5-   مصباح الظلام فى شرح مفاتيح شرايع الاسلام
6-   جامع المقال فى معرفة الرواة و الرجال و خلاصه آن.
 

و كتابهاى ديگر در اخلاق، نجوم، ترجمه نهج البلاغه و ترجمه دعاها و خطبه ‏ها، و اصول. دكتر حفنى داود در مقدمه خود در اين باره مى ‏نويسد: با بررسى اجمالى آثار شبر به امتزاج علوم عقلى و نقلى در بعضى آثار ايشان پى مى ‏بريم قرآن همان روش شيعه در صدر اول بوده كه رؤساى معتزله و زعماء علم كلام از آنها گرفته‏ اند و نقطه قوت آنهاست.

تأليفات قرآنى مؤلف
مرحوم عبد الله شبر داراى چهار نوع تفسير بوده كه بدين ترتيب مى ‏باشد:

1- صفوة التفاسير: اين تفسير داراى 62000 سطر مى ‏باشد در دو مجلد بزرگ به زبان عربى و شيوه روايى دارد و به مباحث ديگر كمتر مى ‏پردازد، مجلد اول از سوره حمد تا سوره يوسف و مجلد دوم از سوره رعد تا پايان قرآن كريم را در بردارد. نسخه عصر مؤلف از مجلد دوم در كتابخانه آيت الله مرعشى نجفى در قم موجود است.

2-   الجوهر الثمين فى تفسير القرآن المبين: تفسير وسيط مؤلف مى‏باشد، در دو جلد بزرگ، جلد اول تا سوره اسراء و جلد دوم آن از سوره اسراء تا آخر قرآن كريم است و بيش از 34000 سطر است. صاحب الذريعة مى ‏فرمايد:« من نسخه خطى آن را كه به خط خود سيّد بود نزد نوه او سيد محمد بن على بن الحسين بن مؤلف ديده‏ام و جلد اول آن در 18 صفر 1239 هجرى و جلد دوم آن در 19 ربيع الاول 1239 هجرى قمرى به اتمام رسيده است.»

3-   تفسير الوجيز: تفسير مورد بحث در مقاله.

4-  قصص الانبياء: اين تفسير در يك مجلد به زبان عربى است و در آن آيات مربوط به داستانهاى پيامبران گردآورى شده سپس روايات و اخبار رسيده از ائمه« عليهم السلام» را ذيل هر آيه ذكر و تفسير نموده است. از اين كتاب چند نسخه موجود است از جمله يك جلد به خط مؤلف كه در كتابخانه شاگردش ملا محمد برغانى در كربلا موجود مى ‏باشد.

وفات مفسر
اين عالم بزرگوار به سال 1242 هجرى قمرى در شب پنجشنبه ماه رجب در كاظمين در سن 54 سالگى وفات يافت و در كنار پدرش در رواق حرم مطهر كاظمين عليهما السلام به خاك سپرده شد.