كتاب شناسي تفسير خسروى
تفسير خسروى اثر فارسى عليرضا خسروى( خسروانى)( متوفاى 1386 ق) از شاهزادگان قاجار و نويسنده مذهبى قرن چهاردهم هجرى است كه توسط محمد باقر بهبودى تصحيح و منتشر شده است.
مؤلف در باره انگيزه خود از نگارش اين كتاب در مقدمه چنين مىنويسد:« عشق به تلاوت و انس به قرائت در مقام فهم و ادراك مبانى اين كتاب عزيز و معانى اين خطاب مقدس... شورى براى مراجعه به تفاسير فريقين و مجاهده اى براى ملاحظه و مداقه در كتب تاويلى عامه و خاصه مبنى بر فهم نسبى آيات كلام مجيد در سر بود... اين بود كه مشيت خداوند كريم تعلق گرفت و عنايت پروردگار عظيم رهبريم فرمود در ظرف خمس قرن و صرف بيست و دو سال عمر( از 1318 تا 1339 ش) با اينكه گرفتارى به خدمات دولتى،... اين تفسير را در 8 مجلد تنظيم كردم.»
ساختار
در ابتداى جلد اول، تقريظى از آيت الله شيخ ابوالحسن شعرانى ذكر شده، سپس ترجمه مقدمهى تفسير مجمع البيان و در ادامه متن كتاب آمده است.
گزارش محتوا
تفسير خسروى، تفسيرى است ساده و روان كه براى عموم مردم نوشته شده و خالى از بحثهاى كسل كننده و زايد است. به همين دليل به نقل قولها و وجوه تفسيرى كه توده مردم به آنها رغبتى ندارند اشاره نشده است، در مقابل به پيام قرآن و تبيين كلمات وحى متناسب با خواننده فارسى كاملا عنايت شده است.
كتاب گاه با اشعار مليح و ابيات شيرين طراز بسته و كتابى شايسته خواندن عموم مردم فراهم آورده است.
مولف غالبا حديثى مقبول در توضيح آيات و اسباب نزول افزوده است اگر چه فهم آيه قرآن متوقف بر صحت آن روايت نيست اما خود سودمند و حاوى مطالبى بلند است.
مولف در ضمن نوشتن تفسير با مراجعه به بيش از ده تفسير فريقين به استخراج نكات دقيق عبارات و شرح الفاظ و شرح نزول آيات به اندازهاى كه مقدور و ميسور بود پرداخته است.
از مهمترين ويژگى كتاب اين است كه مولف در مقدمه كتاب، مقدمه كتاب مجمع البيان طبرسى را ترجمه و ضميمه آن كرده كه براى رفع تهمت به شيعه نسبت به تحريف بسيار مفيد مى باشد.
ايشان علاوه بر مقدمه مجمع البيان مطالبى نيز توضيح و تشريح نموده است كه عبارتند از:
1- تأويل
2- مجمل و متشابه
3- محكم و مبين
4- نص و مجمل
5- ناسخ و منسوخ
6- فرق بين سورههاى مكى و مدنى.
روش مفسر چنين است كه ابتداى سورهها اطلاعات كلى درباره آنها ارائه مىدهد، مانند نام، مكى يا مدنى بودن و تعداد آيات. پس از آن، گروهى از آيات را برگزيده، ذيل عنوان تفسير الفاظ به بحثهاى لغوى، صرفى و نحوى و اقوال در آنها مى پردازد. آنگاه ذيل عنوان تفسير معانى در تحليل و تبيين معانى آيات به طور فشرده، بحث مىكند.
ايشان در مسائل فقهى پس از مختصر بيانى به كتب فقهى ارجاع مىدهد. وى سعى نموده به برخى اسرار احكام نيز اشارهاى داشته باشد.
در استخراج معانى از روايات خاصه و عامه استفاده مىنمايد و در تقويت معناى آيه به اقوال قدماى از مفسرين مانند ابن عباس، مجاهد و سدى استشهاد مى كند.
ايشان در مواردى به شان نزول آيات فضل سوره و ثواب قرائت آن نيز اشاره كرده است.
وضعيت كتاب
مؤلف پايان سوره بقره در جلد اول تفسير، تاريخ بازنويسى( دوباره نويسى) آن را 1343 ش/ 1384 ه ذكر كرده است. پارهاى توضيحات در آدرس آيات در پاورقى آمده است.
در پايان هر جلد به فهرست مطالب و سوره هاى آن جلد اشاره شده است.
منابع مقاله
1. متن و مقدمه كتاب.
2. دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى بهاء الدين خرمشاهى ج 1 ص 698.
جستجو
دیگر سایت های موسسه
