ملا فتح اللّه كاشانى‏

مؤلف تفسير « منهج الصادقين» عالم بزرگوار، مفسر دانشمند، متكلم فقيه، مرحوم ملا- فتح اللّه فرزند ملا شكر اللّه كاشانى از عالمان بزرگ اواخر قرن دهم هجرى و متوفاى 988 ه. ق در كشمير مى ‏باشد. وى از عالمان دولت شاه طهماسب صفوى بوده است.

او در تحصيلات خود اساتيد متعددى را ديده است كه از مشهورترين چهره‏ هاى علمى، على بن حسن زواره‏ اى مى‏ باشد كه در علوم قرآنى و تفسير استاد ايشان بوده است. زواره ‏اى از مفسران معروف قرن دهم مى‏ باشد كه در محضر فقيه نامور، شيخ على بن عبد العالى، معروف به محقق كركى شاگردى نموده است، ملا فتح اللّه به توسط استادش از محقق كركى روايت كرده است.

ملا فتح اللّه، از نويسندگان موفق دوره صفوى به شمار مى ‏آيد، از تأليفات وى شرحى بر نهج البلاغه به نام «تنبيه الغافلين و تذكرة العارفين»، ترجمه احتجاج طبرسى به نام «كشف الاحتجاج» و سه تفسير قرآنى است به نام هاى:

الف) تفسير منهج الصادقين به زبان فارسى( تفسير مورد بحث)

ب) خلاصة المنهج كه گزينشى از تفسير منهج الصادقين است اين نيز به زبان فارسى بوده و از آثار ارزشمند تفسيرى است، حضرت آيت ا... حسن‏ زاده آملى به تصحيح و تحقيق آن پرداخته و در سه جلد چاپ و منتشر ساختند. اين تفسير براى كسانيكه در پى آشنايى اجمالى با آيات قرآن هستند و حوصله و فرصتشان تفسيرهاى طولانى را بر نمى ‏تابد، اثر بسيار سودمندى است. مخصوصا اينكه، در ترجمه آيات، بسيار دقيق و محتاط است.

آيت اللّه حسن ‏زاده، به جز تصحيح دقيق متن تفسير « خلاصة المنهج»، مؤخره‏ اى دارند پيرامون اختلاف قرائت ابوبكر و حفص، راويان عاصم و خود، در اين باره چنين فرموده ‏اند:« در تأليف رساله‏اى كه در آخر (خلاصة المنهج) در اختلاف قرائت ابوبكر و حفص، راويان عاصم، است هر چند رساله‏ اى موجز است، ولى در آن كار و دقت به سزا نموده ‏ايم.» ج) زبدة التفاسير، تفسيرى بزرگ به زبان عربى ( انشاء اللّه در مقاله‏اى ديگر به آن خواهيم پرداخت.) از آثار قرآنى ديگر مفسر، ترجمه ‏اى از قرآن به فارسى است كه تا ساليان متمادى به همراه قرآن چاپ و قرائت مى‏ شد.

انگيزه مفسر
انگيزه نويسنده، لزوم نگارش تفسيرى بوده است براى فارسى زبانان، نه بيش از اندازه مفصل و نه بسيار مختصر، با اسلوب زبانى و لغاتى كه ملال انگيز نباشد و نيز موافق باورها و عقايد اماميه و شامل آثار و اخبار اهل بيت ( ع) باشد.