چاپهاى كتاب سليم متن عربى، منتخب، ترجمه اردو و فارسى‏

چاپ هاى كتاب سليم‏

از اوّلين چاپ متن عربى كتاب بيش از پنجاه سال گذشته، و منتخب كتاب سليم قبل از چاپ اصل آن به طبع رسيده است. ترجمه كتاب به زبان اردو بيش از بيست سال قبل، و ترجمه فارسى آن 15 سال قبل براى اوّلين بار چاپ شده است.

براى اطلاعات لازم در باره چاپهاى كتاب سليم به كتابهاى زير مراجعه شود:
الذريعة: ج 2 ص 159، ج 12 ص 227. احقاق الحق: ج 2 ص 421. معجم المطبوعات النجفيّة: ص 214 شماره 830. مجله تراثنا: شماره 4 ص 229، شماره 14 ص 229، و شماره 22 ص 147 و شماره 38/ 39 ص 465. فهرست كتابهاى چاپى عربى (خانبابا مشار): ص 729. مؤلّفين كتب چاپى (خانبابا مشار): ج 3 ص 360.

كيفيت چاپهاى متن عربى كتاب سليم‏

متن عربى كتاب سليم، اوّلين بار در سال 1361 هجرى قمرى در نجف چاپ شده و بعد از آن ده‏ها هزار جلد از اين كتاب در طول پنجاه سال بصور مختلف انتشار يافته است، كه در قسمت تصويرها، چند نمونه عكسى از آن تقديم خواهد شد.

از سوى ديگر كتاب سليم چهار بار مورد تحقيق و مقابله و تنظيم براى چاپ قرار گرفته است:
بار اوّل با مقدّمه‏ اى از علامه سيد محمد صادق بحر العلوم در 11 صفحه و از روى نسخه شيخ حر و مقابله بر يك نسخه ديگر، در 192 صفحه چاپ شده است.

بار دوّم با مقدّمه ‏اى مفصل‏تر از علامه بحر العلوم با اضافه كردن تحقيقات شيخ‏ شير محمد همدانى در 60 صفحه و از روى نسخه تنظيم‏شده ايشان كه با چند نسخه مقابله كرده، بچاپ رسيده است. اين چاپ به سه صورت در 212 صفحه و 236 صفحه و 270 صفحه منتشر شده است.

بار سوّم با مقدّمه‏اى در 26 صفحه از حجة الاسلام سيد علاء الدين موسوى و با آوردن عين متن چاپ نجف به طبع رسيده است. در آخر اين تحقيق چند فهرست از جمله فهرست الفبائى مطالب آورده شده است.

بار چهارم در سه جلد به تحقيق شيخ محمد باقر انصارى در 1472 صفحه چاپ شده، كه جلد اوّل آن مقدمه‏اى در 550 صفحه و جلد دوّم آن متن مقابله ‏شده كتاب بر 14 نسخه خطّى با تحقيق كامل قسمتهاى تاريخى متن در 400 صفحه و جلد سوم آن استخراج احاديث از مدارك حديثى و فهرستهاى دوازده‏گانه از جمله فهرست موضوعى در 520 صفحه است. توضيح كاملى در باره كيفيت تحقيق در اين چاپ، در آخر مقدّمه متن عربى آمده كه خلاصه آن در آخر اين مقدمه بيان خواهد شد.

آمارى از چاپهاى عربى كتاب سليم‏

ذيلا آمارى از چاپهاى متن عربى كتاب سليم تقديم مى‏شود:
1. چاپ نجف، مكتبه حيدرية، 192 صفحه رقعى، بدون تاريخ.
2. چاپ نجف، مكتبه حيدرية، 212 صفحه رقعى، 1366 قمرى.
3. چاپ نجف، مكتبه حيدرية، 236 صفحه رقعى، بدون تاريخ.
4. چاپ نجف، مكتبه حيدرية، 270 صفحه رقعى، بدون تاريخ.
5. چاپ نجف، مكتبه حيدرية، 270 صفحه وزيرى، بدون تاريخ، كه اين چاپ بارها در نجف تجديد چاپ شده است.
6. چاپ قم، دار الكتب الاسلامية، از روى چاپ 270 صفحه‏اى وزيرى نجف، در حدود سال 1395 قمرى.
7. چاپ بيروت، دار الفنون و مكتبة الايمان، از روى چاپ 270 صفحه‏اى وزيرى نجف، 1400 قمرى، كه همين چاپ بارها در بيروت تجديد چاپ شده است.
8. چاپ قم، از روى چاپ دار الفنون بيروت.
 9. چاپ بيروت، مؤسسه بعثت، 215 صفحه وزيرى، 1407 قمرى.
10. چاپ تهران، مؤسسه بعثت، 328 صفحه وزيرى، 1408 قمرى.
11. چاپ بيروت، مؤسسه اعلمى، از روى چاپ 270 صفحه‏اى وزيرى نجف، 1412 قمرى.
12. چاپ قم، مؤسسه نشر الهادى، 1472 صفحه در سه جلد وزيرى، 1415 قمرى.

چاپ منتخب كتاب سليم‏

از سوى دو نفر از علما احاديثى از كتاب سليم انتخاب شده و بعنوان «منتخب كتاب سليم» تنظيم شده است:
1. شيخ عبد الحميد بن عبد الله كرهرودى.
2. علّامه سيد محمد على شاه عبد العظيمى متوفاى 1334 قمرى1.

منتخب كرهرودى قبل از چاپ اصل كتاب سليم، در حدود سال 1360 قمرى در 78 صفحه به چاپ رسيده و نسخه‏ هايى از آن در كتابخانه آستان قدس رضوى و كتابخانه آية الله مرعشى قم موجود است كه نمونه‏اى از آن در تصويرها آورده مى‏ شود. منتخب سيّد شاه عبد العظيمى به چاپ نرسيده و اثرى هم از آن در دست نيست.

چاپ ترجمه اردوى كتاب سليم‏

ترجمه كتاب سليم به زبان اردو توسط مرحوم شيخ ملك محمد شريف بن شير محمد شاه رسولوى ملتانى در سال 1375 قمرى انجام گرفته، و در سال 1391 قمرى توسط مكتبه ساجد در ملتان پاكستان بچاپ رسيده است.

اين چاپ در 237 صفحه رقعى شامل مقدمه‏اى در 7 صفحه است كه تلخيص مقدّمه 11 صفحه‏اى چاپ اوّل كتاب سليم است. سپس متن كتاب از روى چاپ اوّل متن عربى كتاب ترجمه شده و حديث 48 بخاطر مشابهت با حديث 4 حذف شده است.

نسخه ‏اى از اين ترجمه، در كتابخانه آستان قدس رضوى موجود است كه نمونه ‏اى از آن در تصويرها آورده مى ‏شود.

چاپ ترجمه فارسى كتاب سليم‏

ترجمه فارسى كتاب سليم مراحلى را طى كرده كه در اين قسمت ذكر مى‏ شود:

1. در سال 1400 قمرى براى اوّلين بار اقدام به ترجمه فارسى كتاب از روى چاپ 270 صفحه‏ اى نجف شد. در اين ترجمه مقدمه 60 صفحه‏اى آن تلخيص گرديد، و احاديث الحاقى آن كه از كتب حديث جمع آورى شده و در آخر مقدمه بود بعد از اصل كتاب قرار داده شد. از سوى ديگر براى هر حديث شماره‏اى و در ابتداى هر قطعه از متن عنوانى گويا قرار داده شد.
نام ترجمه با الهام از حديث امام صادق عليه السّلام «اسرار آل محمد عليهم السّلام» گذارده شد و در طول پانزده سال بيش از صد هزار جلد آن در شهرهاى قم و تهران و مشهد بچاپ رسيد و مورد استقبال بى‏نظير مردم قرار گرفت.

2. در سال 1412 ترجمه كتاب سليم بهمراه متن عربى آن به قلم مرحوم علامه شيخ محمد باقر كمره‏اى متوفاى 1414 ق انجام گرفت و توسط انتشارات اهل بيت عليهم السّلام در 556 صفحه رقعى منتشر شد. اين ترجمه هم از روى چاپ 270 صفحه‏اى نجف انجام شده، و نيمى از هر صفحه متن عربى و نيمه دوّم صفحه ترجمه فارسى آن است.

3. در سال 1413، هنگامى كه آماده سازى متن سه جلدى عربى كتاب سليم هنوز نيمه تمام بود، به تنظيم مقدمه جديدى براى ترجمه فارسى از روى همان مقدمه نيمه تمام عربى اقدام شد.

پس از آن متن كتاب نيز- با آنكه تنظيم متن و پاورقى‏هايش ناتمام بود- بصورت جديدى براى ترجمه آماده شد، بدين صورت كه اضافات مهم احاديث از اوّل كتاب تا حديث 48 به آنها اضافه شد و بعد از آن احاديث نوع «ج» بعنوان ضميمه كتاب سليم بصورت جداگانه از حديث 49 تا 70 تنظيم شد، و احاديث الحاقى كه از كتب حديث استخراج شده بود بعنوان ملحقات از حديث 71 تا 90 تنظيم شد. در نتيجه ترتيب و شماره احاديث كتاب طبق متن عربى سه جلدى تنظيم گرديد و در متن ترجمه نيز اصلاحاتى انجام گرفت.

در آخر هر حديث اشاره مختصرى به مدارك آن گرديد، و چند فهرست در آخر كتاب تنظيم شد.
اين ترجمه فارسى در 621 صفحه كه 143 صفحه آن مقدمه بود، با همان نام «اسرار آل محمد عليهم السّلام» قبل از چاپ سه جلدى عربى منتشر شد و طى سه سال چند بار تجديد چاپ شد، و اصلاحاتى نيز انجام گرفت. نمونه‏اى از اين چاپها در بخش تصويرها تقديم خواهد شد.

4. در آغاز سال 1415 پس از چاپ سه جلدى عربى كتاب سليم، ترجمه كاملى از روى آن انجام گرفت كه بصورت كتاب حاضر تقديم مى‏گردد. ترجمه حاضر بطور كامل از روى متن جديد عربى است و پاورقى‏ها شامل مطالب بسيار مهمّى است. در شكل ظاهرى و تقسيمات مقدمه و متن و ويرايش آن اصلاحات اساسى انجام گرفته كه شرح آن در بخش دوازدهم همين مقدمه خواهد آمد.

• 1. الذريعة: ج 2 ص 158 ج 22 ص 411. فهرست كتب چاپى عربى: ص 738. مؤلفين كتب چاپى: ج 3 ص 360. فهرست قديم كتابخانه آستان قدس: ص 335 شماره 944.