آيا نذر كردن براى صلحا و مؤمنان زنده و يا مرده جايز است؟

آرى، اگر نذر براى خدا باشد و اهداى ثواب براى صلحا و مؤمنان، همانگونه كه در ميان شيعه رايج است، به چند جهت جايز مى‏ باشد:
الف- احاديثى از كتب اهل سنت دلالت بر جواز دارد: «عن ثابت بن الضحاك، عَنِ النَّبيّ (صلی الله علیه و آله و سلم) إنّ رجلًا سأله انّه نذر أن يذبح ببوانة، فأتى رسول اللّه فاخبره. فقال هل كان فيها وثن من أوثان الجاهلية يُعبد؟ قالوا: لا، قال: هل كان فيها عيد من اعيادهم؟ قالوا: لا، قال رسول اللّه (ص) اوف بنذرك فانّه لا وفاء لنذر في معصيةاللّه و لا فيما لا يملك ابن آدم»1 .
ثابت بن ضحاك مى ‏گويد: شخصى از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) سئوال كرد؛ نذركرده ‏ام گوسفندى را در محلى بنام بوانه- در نزديكى ساحل- ذبح كنم، آيا اين نذر صحيح است؟ پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: آيا در آن مكان در زمان جاهليت بتى پرستش مى ‏شد؟ عرض كرد: خير- فرمود: آيا در آنجا محل به پا داشتن يكى از اعياد جاهليت بود؟ عرض كرد، خير فرمود: به نذر خود وفا كن، يعنى در همانجا گوسفندى را ذبح كن- زيرا فقط در دو مورد نذر كردن صحيح نيست؛ 1- نذر در معصيت خداوند 2- نذر در موردى كه ملك خود نباشد.
اگر نذر، طبق روال جاهليت؛ يعنى براى بت و اعياد كفار نباشد، وفاى به نذر لازم است. هر چند شيعه رجحان نذر را شرط مى ‏داند و قربانى در مكانى كه قبلًا بتكده بوده، راجح نيست، اما على اىّ حال اهل سنت كه اين قبيل احاديث را نقل مى ‏كنند نذر در مشاهد مشرفه و هديه به صلحا و مؤمنان را به طريق اولى بايد صحيح بدانند.
ب- عزامى شافعى در تأييد اين نذرها مى‏ گويد: كسى كه در وضع نذر مسلمين تحقيق كند، چنين به دست مى‏ آورد كه قصدشان از اين قربانى ها و نذرها براى مردگان جز صدقه از طرفشان و اهداى ثواب براى آنان، چيز ديگرى نيست و اجماع اهل سنت بر اين است كه صدقه زنده‏ ها براى مردگان سودمند و واصل است. و احاديث در اين زمينه بسيار است. سپس عزامى به يك حديث اشاره مى ‏كند:
سعد از پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسيد: مادرم فوت شده و يقين دارم كه اگر زنده بود، صدقه ‏اى مى ‏داد. آيا اگر من از طرف او صدقه دهم سودى به‏حالش خواهد داشت؟ حضرت فرمود: آرى، پرسيد: كدامين صدقه سودمندتر است؟ فرمود: «الماء» پس سعد چاهى را حفر كرد و آن را صدقه براى مادر خود قرار داد2.
ج- قبرهايى از مسلمانان بوده و هست كه معروف به قبور نذور است و مسلمين براى آنان نذرها مى‏ كردند.
* قبر البستى در مراكش* قبر النذور در بغداد* قبر احمد البدوى .
 

• 1. ابو داود، ج 3، ص 238
• 2. فرقان القرآن، ص 133.