آیا حديث: «لا تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلّا إِلَى ثَلاثَةِ مَسَاجِدَ ...» زيارت قبور و قصد زيارت را منع مى ‏كند؟

خير، به دلايلى كه در ذيل مى‏ آوريم:
الف- احتمال مى ‏رود كه مستثنى منه در اين حديث، مكان يا مسجد باشد ولى قسطلانى در ارشاد السارى ج 2، ص 332.، تأكيد دارد كه مراد مسجد است. بنابراين، هيچ دلالتى بر «حرمت قصد زيارت» مشاهد متبركه ندارد.
ب- اين حديث در مورد خودش نيز مورد عمل نيست؛ زيرا اگر مراد اين است كه: «جايز نيست قصد كردن به هيچ مسجدى جز سه مسجد ...» با عمل پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) كه به ‏طور قطع هر شنبه به مسجد قبا مى ‏رفتند، مخالف است.
ج- بلال حبشى به يقين، به قصد زيارت قبر پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از شام به مدينه آمد و جريان او معروف است.
د- علماى فريقين (شيعه وسنى) قصد كردن زيارت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را راحج دانسته و در برابر ابن تيميّه- يعنى همان كسى كه شبهه حرمت زيارت را مطرح كرد- به شدت موضع گرفتند.
*- قسطلانى مى ‏گويد: «قول ابن تيميّة حيث منع زيارة قبر النبي (صلی الله علیه و آله و سلم) وَهُوَ مِن أبشع المسائل المنقولة عنه»1.

«گفتار ابن تيميّه در منع زيارت قبر رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) از بدترين مسائلى است كه از او نقل شده است.»
*- غزالى مى ‏گويد: «كلّ من‏يتبرك بمشاهدته (صلی الله علیه و آله و سلم) في‏حياته، يتبرك بزيارته بعد وفاته ويجوز شدّالرحال لهذا الغرض»2. «هركس پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را در حال حيات مى‏ديد و متبرك مى‏شد، بعد از وفات ايشان نيز با زيارت حضرت از ايشان متبرك مى‏شود و شدّ رحال و قصد زيارت پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نيز جايز است.»
احاديثى از طريق فريقين داريم كه تأكيد بر زيارت مطلق قبور دارد.
عَنِ النَّبيّ (صلی الله علیه و آله و سلم): «نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ أَلا فَزُورُوهَا»3.
جمهور اهل سنت، از عبارت «فَزُورُوهَا» استفاده استحباب كرده‏اند ولى ابن حزم برداشت وجوب كرده است 4.
 

• 1. رشاد السارى، ج 2، ص 329.
• 2. احياء العلوم، ج 1، ص 258؛ ذهبى در استدلال به اين حديث تأمل دارد. سير اعلام النبلاء، ج 4، ص 484.
• 3. صحيح مسلم، ج 3، ص 65.
• 4. التاج الجامع للاصول، ج 1، ص 381.