چرا شيعيان بر «مهر» سجده مى كنند؟ دليل فقهى اين عمل چيست؟

1- به لحاظ فقهى، اختلاف فقه شيعه با ديگر فرق اسلامى اين است كه آيا سجده در نماز بر هر چيزى صحيح است يا بايد بر اشياء خاصى سجده كرد؟
فقه شيعه معتقد است كه سجده بر امور خوردنى و پوشيدنى و بعضى از معادن صحيح نيست و سجده مثلًا بر سنگ و گياه ناخوردنى و خاك و چوب و ... صحيح است. و نمى ‏توان مثلًا بر فرش (كه از پشم يا پلاستيك و مواد نفتى باشد) سجده كرد. اكنون كه زندگى ما به گونه ‏اى شده است كه بعضى مواقع در مكانى نماز مى ‏گزاريم كه زير انداز ما، قابل سجده صحيح در نماز نيست؛ ما قطعه ‏اى از آن چه كه سجده بر آن صحيح است را تهيه كرده و به عنوان محل سجده استفاده مى ‏كنيم. امام صادق (علیه السلام) مى‏ فرمايد: سجده جايز نيست مگر بر زمين يا آن چه از زمين رويد الا آن چه كه پوشيدنى و خوردنى است1.
2- شيعه بر خاك و سنگ و اصطلاحاً «مهر» سجده مى ‏كند و بر چيزى سجده كردن غير از «براى چيزى سجده كردن» خواهد بود. يعنى «مهر» مسجود عليه است نه «مسجود له».
3- سيره عملى مسلمين در عصر پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، سجده بر زمين مسجد بود كه با ريگ، كف آن مفروش شده بود و وقتى هوا گرم مى ‏شد آنان مشتى ريگ را در دست مى ‏گرفتند و خنك مى ‏كردند تا سجده بر آن آسان باشد. جابر بن عبدالله انصارى مى‏ گويد: با پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز ظهر مى ‏گزاردم كه يك قبضه از ريگ‏ها را در كف گرفتم تا سرد بشوند و بتوانم بر آنها سجده كنم 2 يكى از صحابه از اين كه پيشانيش به خاك برسد اجتناب مى ‏كرد و پيامبر بدو فرمود: كه پيشانيت را بر خاك بگذار3 و يكى از اصحاب بر پيچ عمامه ‏اش سجده مى‏ كرد كه پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با دست خود عمامه را از پيشانيش برداشت4 و روايات ديگر اهل سنت دلالت دارند كه پيامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بر حصير و خمره (گل كوزه) سجده مى‏ فرمود5.
 

• 1. وسايل الشيعه، ج 3، باب 1 من ابواب" ما يسجد عليه" حديث اول ص 591
• 2. مسند احمد، ج 3، ص 327 حديث جابر و سنن بيهقى، ج 1، ص 439
• 3. كنزالعمال، ج 7، ص 465 حديث شماره 19810
• 4. سنن بيهقى، ج 2، ص 105
• 5. مسند احمد، ج 6، ص 179، 309، 331، 377، و ج 2 ص 192، 198