عبارت هشتم

أَلَا إِنَّهُ الْغَرَّافُ من بَحْرٍ عَمِيق‏؛

بدانيد او از دريايي عميق بهره ميگيرد.

«بحر عميق» يعني درياي ژرف و «غرفه» يعني پيمانه. اتاق را هم غرفه مي‌گويند؛ زیرا به‌معنای جایي محدود است. «غراف» صيغه مبالغه است؛ يعني بسيار پيمانه برمي‌دارد؛ به این معنا که متصل به درياي ژرف است.

در اصطلاح روايات و ادبيات عرب و غيرعرب، دريا به معني دانش  است. البته دريا را  بعد از دانش به رحمت و عطوفت نیز تشبيه مي‌کنند؛ مثلاً مي‌گويند: درياي عطوفت، درياي رحمت، درياي فضل، درياي جود، درياي عدل و ... . ولي اصل دريا که آب زلال است به معناي علم و دانش به‌کار رفته است.  در قرآن هم به این معنا اشاره شده است که آب را به معنای علم و دانش ائمه ع گرفته­اند:1 «فَمَنْ يَأْتيكُمْ بِماءٍ مَعينٍ»؛2 یعنی چه کسي آب گوارا برايتان خواهد آورد؟ لذا «إِنَّهُ الْغَرَّافُ من بَحْرٍ عَمِيق» يعني امام زمان(ع) در کنار درياي رحمت، درياي دانش و درياي رأفت و عطوفت الهي قرار گرفته است و همة این‌ها پایان‌ناپذیر است؛ زيرا به درياي لايزال الهي متصل است. از طرفی وظیفة ما نيز این است که بايد به آن دريا و سرچشمه متصل باشيم. در قرآن کريم خداوند مي‌فرمايد:

یا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون‏.3

امام باقر(ع) در ذیل این آیه مي‌فرمايند: «و رابطوا إمامكم المنتظر».4 این یعنی ارتباط ما با امام زمان(ع) باید یک ارتیاط دوطرفه باشد و از خداوند بخواهیم که رفاقت و ارتباط ما را با آن حضرت از طریق ترک گناهان بیشتر نماید و در ارتباط بیشتر با ایشان است که انسان مسلمان زندگی می‌کند، می‌میرد و محشور می‌شود. اين‌که گفته‌اند روح همة عبادات و اعمال، وجود امام زمان(ع) است، يا «بالإمام تمام الصلاة و الزكاة و الصيام و الحج و الجهاد و توفير الفي‏ء و الصدقات و إمضاء الحدود و الأحكام...»،5 به‌خاطر اين است که اگر اين ارتباط نباشد روح عبادت در انسان از بين مي‌رود.

لذا «أَلَا إِنَّهُ الْغَرَّافُ من بَحْرٍ عَمِيق»‏ يعني امام زمان(ع) از بحر عميق غرفه برمي‌دارد و پيمانه پيمانه از آن استفاده مي‌کند. همان‌طور که گفتیم غراف، صيغه مبالغه است؛ به این معنا که امام زمان(ع) وقتی حکومت جهاني را تشکيل می‌دهد يک دستش در درياي عميق و يک دستش در اجراي قوانین در جهان است و اين نشان مي‌دهد که آن حضرت به درياي ژرف نامتناهي وصل است. دارایي وسرمايه وسيع دنيوي و اخروي را در اختيار دارد. همچنین معناي «انه الغراف من بحر عميق» اين نيست که امام زمان(ع) علمش از پيغمبر بيشتر است؛ بلکه به این معناست که پيغمبر علومي داشته که نمي‌توانسته است در آن زمان ابراز کند و امام زمان(ع) آن‌ها را ابراز مي‌کند. در تأیید این مطلب روایتی از امام صادق(ع) وجود دارد که می‌فرمایند:

الْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَ عِشْرُونَ حَرْفاً فَجَمِيعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفَانِ فَلَمْ يَعْرِفِ النَّاسُ حَتَّى الْيَوْمِ غَيْرَ الْحَرْفَيْنِ فَإِذَا قَامَ قَائِمُنَا أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرِينَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِي النَّاسِ وَ ضَمَّ إِلَيْهَا الْحَرْفَيْنِ حَتَّى يَبُثَّهَا سَبْعَةً وَ عِشْرِينَ حَرْفاً؛6

همه علم و دانش بيست و هفت حرف (باب) است پس همه آن‌هايي که از آدم تا خاتم و از خاتم، تا امام زمان(عع) آورده‌اند دو حرف است که وقتی امام زمان(ع) ظهور می‌کند آن بیست و پنج حرف دیگر را خارج می‌کند و با ضمیمه کردن آن دو حرف - که تا قبل از ظهور خارج شده بود- آن بیست و هفت حرف از را در بین مردم منتشر می‌کند.

البته این علوم غیر از علوم ظاهری است که منظور اصلی از علم، علم خداشناسي و توجه به خدا و مبادي و مبدأ و معاد جهان است.

• 1. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج51، ص50؛ همان، ج24، ص100. سُئِلَ الرِّضَا صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ «قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ ماؤُكُمْ غَوْراً فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِماءٍ مَعِينٍ» فَقَالَ(ع): مَاؤُكُمْ أَبْوَابُكُمُ الْأَئِمَّةُ وَ الْأَئِمَّةُ أَبْوَابُ اللَّهِ فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ يَعْنِي يَأْتِيكُمْ بِعِلْمِ الْإِمَامِ.
• 2. ملک: 30.
• 3. آل عمران: 200.
• 4. محمد بن ابراهیم نعمانی، الغيبة، صص 26 و 199؛ استرآبادی، سید شرف الدین، تأویل الآیات الظاهرة، ص133.
• 5. طبرسی، احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، ج2، ص434.
• 6. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج52، ص336؛ نیلی نجفی، سید علی بن عبدالکریم، منتخب الانوار المضیئة، ص201.