عبارت پنجم
أَلَا إِنَّهُ غالب كُلِّ قَبِيلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْك و هاديها؛
آگاه باشيد که او غلبه کننده بر تمامي قبيله ها‌‌ي اهل شرک و هدايت کننده‌ي آنهاست.
در این عبارت دو نکته، مهم و قابل توجه به نظر می‌رسند: یکی این‌که در این عبارت دو ویژگی متناقض را در امام زمان(ع) معرفی میکند که یکی از آن‌ها غالب بودن و دیگری هادی بودن برای دسته مغلوب است. با این بیان که بسیاری از افراد غالب و پیروز، ویژگی هادی بودن را ندارند؛ یعنی خیلی از افراد در وجودشان نمی‌توانند همه صفات متضاد و متناقض را با هم و در آنِ واحد داشته باشند. ولی ائمه(ع) دارای این نوع ویژگی‌ها هستند. مثلاً امام علی(ع) هم یک جنگ‌جوی شجاعِ به تمام معناست و هم وقتی بچه یتیمی را می‌بیند تمام پشتش به لرزه درمی‌آید و گریه میکند. امام زمان(ع) هم جامع اين دو صفت متضاد است؛ يکي «غالب كُلِّ قَبِيلَة»، و دیگری «هاديها» است. يعني ضمن اين‌که غلبه دارد، ولی با قهر و غلبه آن‌ها را از بين نمي‌برد؛ بلکه هدايت مي‌کند. از همين جمله فهميده ميشود که وقتي امام زمان(ع) ظهور میکند، تمام وجودش زور و غضب نیست. لذا در برخی از روايات داريم که حضرت در زمان ظهورش جنگ و خون‌ریزی زیادی خواهد داشت.1 اما از طرف دیگر روايت‌هایي داريم که حضرت ابتدا اتمام حجت مي‌کنند؛ مثل آن روایاتی که می‌گویند امام زمان(ع) در لحظة آغازین ظهور از جانب کعبه ندا می‌دهد که مردم به‌سوی حق بیایند که محتمل همین مضمون هستند.2 در زيارت آل ياسين می‌خوانیم: «السلام عليک ايها العلم المنصوب و العلم المصبوب و الغوث و الرحمة الواسعه» که صفت «واسعه» در مورد ائمه ديگر نيست؛ ولي در مورد امام زمان(ع) به‌کار رفته است و این يعني رحمتشان فراگير است و معلوم ميشود چيزي که غلبه دارد رحمت امام زمان(ع) است تا انتقام و از بين بردن مشرکان؛ چون ائمه مُظهِر ومَظهَر تمام‌نماي صفات جمال و جلال خداوند هستند و يکي از صفات جمال خداوند اين است: «يا من سبقت رحمتُه غضبَه»؛ يعني ای کسي که رحمتش بر غضبش پیشی گرفته است. با این بیان که در مورد خداوند اصل بر اين است که رحمت کند ولی به خاطر دوام امواج خروشان رحمت، غضب نیز مي‌کند. که غضبش به‌خاطر اين است که مزاحمين رحمت را کنار بزند، تا رحمت ادامه پيدا کند. لذا امام زمان(ع) هم می‌آید تا موانع انتشار رحمتش را برچیند و این موانع چیزی جز مشرکان و ملحدان نیستند.
نکته بعدی در مورد این عبارت این است که اهل شرک در مقابل اهل توحید قرار گرفته است. توحید و شرک نیز با هم متناقض هستند؛ يعني انسان‌ها يا مشرکند يا موحد. البته قابل توجه است که توجه به توحيد و خدا‌پرستي و يگانه‌پرستي در فطرت مردم است و مردم از آن موقع که آفريده شدهاند دنبال تحقق کامل اين فطرت در عالم بيرون هستند که اين موضوع در عالم بشريت فقط به‌وسيله موعود امم واديان، حضرت مهدي(ع) انجام شود و اين را قرآن نیز وعده داده است:
وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون.3
و اصلاً این، هدفِ آمدنِ امام زمان(ع) است. در روایات داریم که وقتی ایشان ظهور می‌کنند در تمام نقاط زمین ندای اسلام خواهد آمد که به عنوان نمونه روایتی از امام صادق(ع) است که فرمودند:
«وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً» قَالَ: إِذَا قَامَ الْقَائِمُ لَا يَبْقَى أَرْضٌ إِلَّا نُودِيَ فِيهَا شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ.4
و در آیه دیگری از قرآن داریم که زمین را بندگان صالح خداوند به ارث می‌برند و صاحب می‌شوند:
وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُون؛5
و عباد صالح کساني هستند که موحد و پرچمدار توحيد هستند. از طرفی مهم‌ترین ویژگی اصحاب امام زمان(ع) موحد بودن ایشان است.
لذا به این نکته مهم میرسیم که عبارت «الا انه غالب کل قبیلة من اهل الشرک» در واقع برگردان و ترجمه آیة «وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ ... »6 یا آیة «وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثينَ»7 است. نکته مهم دیگری که از این مقدمات به‌دست می‌آید این است که دغدغة اصلی امام زمان(ع) این است که مردم، موحد و یکتا پرست شوند؛ زیرا اصل و اساس رکن جامعه جهانی، توحید است و تا این مهم تحقق نیابد، نمیتوان جامعه اسلامی جهانی را تشکیل داد. لذا ایشان در حین این‌که غالب و پیروز است، مشرکین را نیز به راه راست و یکتاپرستی دعوت میکند.
- 1. نعمانی، محمد بن ابراهیم، ص285. عن معمر بن خلاد قال ذكر القائم عند أبي الحسن الرضا(ع) فقال أنتم اليوم أرخى بالا منكم يومئذ قالوا و كيف قال لو قد خرج قائمنا(ع) لم يكن إلا العلق و العرق و النوم على السروج و ما لباس القائم(ع) إلا الغليظ و ما طعامه إلا الجشب. (که به همین مضمون است).
- 2. محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج52، ص1: «... َالَ أَنَا الْمَهْدِيُّ أَنَا قَائِمُ الزَّمَانِ أَنَا الَّذِي أَمْلَؤُهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً... .»
- 3. سوره رعد، آیه 31.
- 4. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج52، ص 340؛ عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر، ج1، ص 183.
- 5. انبیاء: 105.
- 6. رعد: 31.
- 7. قصص: 5.
جستجو
دیگر سایت های موسسه
